Każdy z nas w swojej karierze zawodowej miał do czynienia z ćwiczeniami ewakuacyjnymi, podczas których rzadko zwracało się uwagę na komunikaty lub traktowało się je jako chwilę przerwy od pracy. Jednakże w chwili prawdziwego zagrożenia przez wcześniejsze bagatelizowanie ćwiczeń może dojść do tragedii. Dlatego też w każdym widocznym miejscu powinny być rozwieszone znaki ewakuacyjne, które ułatwią drogę ucieczki z obszaru niebezpiecznego. Jednakże nie mogą być to „pierwsze lepsze” znaki, tylko muszą spełniać pewne kryteria. O tym jak powinny one wyglądać, dowiesz się z dalszej części tekstu. Czym są znaki ewakuacyjne? Ewakuacja to nic innego jak zorganizowane przemieszczenie ludzi z obszarów objętych zagrożeniem (np. pożarem, wyciekiem amoniaku). Osoby, które znają dany budynek, przeważnie wiedzą, gdzie się udać, aby uchronić swoje życie i zdrowie. A co z osobami, które znajdują się z danym budynku pierwszy raz i nie rozumieją wytycznych w języku polskim? Od tego są właśnie te znaki. Znaki ewakuacyjne należą do podstawowych i obowiązkowych elementów wyposażenia budynków użyteczności publicznej (np. szpitale, szkoły, kina i teatry), obiektów zbiorowego zamieszkania (np. hotele, sanatoria, pensjonaty) oraz obiektów przemysłowych. Mają one na celu ułatwić proces ewakuacji w sytuacji, gdy np. wybuchnie pożar. Zawierają one wizualne informacje dotyczące kierunku drogi ewakuacyjnej, punktu zbiórki oraz miejsc umieszczenia środków gaśniczych. Muszą one być rozłożone tak, aby ewakuacja przebiegała sprawnie i bez większych problemów. Obowiązek znakowania wyżej wymienionych obiektów reguluje rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z 7 czerwca 2010 r. w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów ( Normy prawne dotyczące znaków bezpieczeństwa Oznakowanie pomieszczeń oraz budynków odpowiednimi znakami bezpieczeństwa powinno być zgodne z polskimi i unijnymi normami. Obecnie kwestie te regulują następujące normy: PN-N-01256-01:1992 (PN-92/N-01256/01) dotycząca znaków bezpieczeństwa i ochrony przeciwpożarowej. Jak można się domyślić, reguluje ona kwestie związaną ze znakami stosowanymi w ochronie ppoż., czyli wskazanie umiejscowienia gaśnic, hydrantów, sprzętu pożarniczego, numerów alarmowych, a także znaki zakazu oraz ostrzegawcze. Norma PN-N-01256-02:1992 (PN-92/N-01256/02) dotycząca stricte znaków ewakuacyjnych. Określa ona między innymi kolorystykę i wygląd tych znaków. Zgodnie z nią znaki te powinny być zielone, zawierać biały piktogram oraz białe obramowanie. Do tego typu znaków należy jeszcze zaliczyć takie znaki ratunkowe jak: apteczka pierwszej pomocy, telefon alarmowy do wezwania pierwszej pomocy, defibrylator AED i inne. Norma PN-N-01256-04:1997 (PN-97/N-01256/04) dotycząca technicznych środków przeciwpożarowych. Mówi ona o znakach wskazujących umiejscowienie istotnych ze względu na akcję gaśniczą, sprzętu i urządzeń wraz z niezbędnymi informacjami dotyczącymi tego sprzętu np. znak hydrantu. PN-EN ISO 7010:2012 - norma międzynarodowa określająca znaki i kolory bezpieczeństwa. Ma ona na celu ujednolicenie wyglądu tych znaków. Znaki zgodnie z tą normą mają być intuicyjne, czyli łatwe do odczytania. Czy wiesz, że…obecnie normę PN-92/N-01256/01 zastąpiła międzynarodowa normaPN-EN ISO 7010:2012? Jednakże należy dodać, iż ta pierwsza nadal obowiązuje. Znaki według tej pierwszej normy nadal są w sprzedaży, i będą do momentu wygaśnięcia ich certyfikatów. Warto również dodać, że nie trzeba wymieniać już zakupionych znaków na nowe, zgodne z międzynarodową normą. Jednakże w celu uzupełnienia oznakowań, warto już sięgnąć po te nowsze. Rodzaje znaków ewakuacyjnych Jak już zostało stwierdzone, głównym celem stosowania tych znaków jest ochrona życia i zdrowia osób przebywających w określonych budynkach. Aby usprawnić ten proces ewakuacji, wyróżnia się ich trzy rodzaje: Podstawowe znaki ewakuacyjne- czyli te, które stosuje się powszechnie. Przykładami takich znaków mogą być: „drzwi ewakuacyjne”, „drzwi wyjściowe”, czy też „ciągnij, aby otworzyć”. Znaki dla osób niepełnosprawnych- stosuje się je w celu ułatwienia opuszczenia budynku osobom poruszającym się na wózku inwalidzkim, np. „kierunek do wyjścia drogi ewakuacyjnej dla osób niepełnosprawnych”, „miejsce zbiórki do ewakuacji dla osób niepełnosprawnych”. Znaki uzupełniające- pozwalają one między innymi na bardziej precyzyjne określenie kierunku do wyjścia ewakuacyjnego (np. kierunek w prawo, kierunek w lewo), czy też ostrzeżenie przed progami lub stopniami. Oprócz standardowych symboli graficznych często zawierają krótkie opisy. Jaki powinny wyglądać znaki ewakuacyjne? Ze względu na to, iż jest to szczególny rodzaj znaków bezpieczeństwa, muszą one spełniać uwarunkowania co do swojej prezencji. Wytyczne dotyczące ich kolorystyki, wielkości oraz kształtu zawarte są w polskich, oraz w międzynarodowych normach (wymienione one zostały we wcześniejszych punktach). Kolor Zgodnie z obowiązującymi normami omawiane znaki powinny mieć odpowiedni kolor. W ich przypadku jest to kolor zielony (i nie może być inny!). Należy również dodać, że powinien on obejmować przynajmniej połowę powierzchni znaków. Natomiast grafika, obramowanie oraz ewentualne napisy powinny być barwy białej fosforescencyjnej (chyba że znak jest podświetlany). Grafika Podobnie jak w przypadku kolorów, wszelka grafika oraz napisy muszą spełniać pewne kryteria, których kategorycznie nie można zmieniać. Ilustracje umieszczone w znakach, ich wielkość, barwa oraz kształt muszą być zgodne z normami. Nie wolno również dodawać dodatkowych elementów. Wszelka ingerencja w grafikę jest niezgodna z prawem. Kształt i wymiar Kształt znaków może być albo kwadratowy, albo prostokątny. Natomiast ich wymiar powinien być dostosowany tak, aby był widoczny przez osoby ewakuowane. Przyjmuje się, że w przypadku znaków prostokątnych stosunek boku krótszego od dłuższego wynosi 1:2 lub 1:3, natomiast bok krótszy może mieć długość 10 cm, 12,5 cm, 15 cm, 20 cm, a nawet 35 cm. W przypadku znaków kwadratowych długość boku może wynosić: 10 cm, 12,5 cm, 15 cm, 20 cm, a nawet 35 cm. Pamiętaj, że wszelkie zmiany w wyglądzie znaków są niedopuszczalne! Jak rozmieszczać i oświetlać znaki ewakuacyjne? Samo zaopatrzenie się w odpowiednie znaki jest niewystarczające. Trzeba pamiętać również o ich prawidłowym rozmieszczeniu. Główna zasada jest taka, że powinny się one znaleźć w miejscach, w których jest wątpliwość co do kierunku ewakuacji. Oświetlenie Należy umieścić je w miarę blisko źródeł światła (aby miały dostateczną luminację), ale nie pod oświetleniem bocznym. Odpowiednie ich oświetlenie jest ważne, ponieważ muszą być widoczne nawet po zmroku. Obecnie można również kupić podświetlane znaki. Jednakże trzeba mieć na uwadze, że kwestia dotycząca ich wyglądu jest taka sama jak przy znakach niepodświetlanych. Wysokość Najważniejsza zasada mówi, że znak ma być widoczny dla osoby ewakuowanej. Nie może więc być powieszony zbyt nisko, albo zbyt wysoko. Przyjmuje się, że powinny być montowane na średniej wysokości normalnej linii środkowej widzenia, czyli między 150 cm a 160 cm od podłoża. W przypadku dróg ewakuacyjnych powinny one wisieć na wysokości co najmniej 200 cm, prostopadle do kierunku ruchu osób ewakuowanych. Czy wiesz, że…za brak odpowiedniego oznakowania dróg ewakuacyjnych grozi mandat karny? Wynika to z § 4. Ust. 2 pkt 4 Rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 7 czerwca 2010 r. w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów. Nieoznakowanie wspomnianych wcześniej obiektów, jest łamaniem tego przepisu. Podsumowanie Będąc w jakimś budynku, czy to użyteczności publicznej lub też w zakładzie pracy, z pewnością zauważyłeś zielone tabliczki informujące „którędy do wyjścia”. Z pewnością również wiesz, że nie służą one ozdobie, ale przede wszystkim mają na celu wskazanie kierunku ewakuacji osobom, które znalazły się w sytuacji awaryjnej. Takie oznakowanie powinien w dany obiekcie umieścić jego właściciel, zarządca lub użytkownik. Powinien on również ściśle trzymać się wytycznych w licznych regulacjach prawnych. Jeżeli nie wiesz, jak rozmieścić te znaki, warto, abyś zaczerpnął opinii u ekspertów zewnętrznych. Grzegorz Wrzeszcz Poniedziałek, 25 Stycznia 2021